НЕДЕЛЯ АЛТАЙСКОГО ЯЗЫКА

У'лу'рген айда алтай калыгыс алтай тилдин' байрамын улу поэдис Л. В. Кокышевтин' чыккан кунинде темдектейт.
Бистин' Кен'и jурттын' орто у'реду'лу школы алтай тилдин' неделезин эрчимду' о'тку'рген. Алтай тилдин' ку'нине учурлай у'лу'рген айдын' 25- чи ку'нинде бистин' школдо "Соо'ктордин байрамы" ("Парад сеоков алтайского народа") ко'ду'рин'илу , бийик кеминде о'тку'рилди. Байрамга амадап койлор бир ку'н эрте сойылган. Эртен тура тан'ла школдын' у'редучилери (эр- уреду'чилер) отты азырап айдынып, алкыш быйан сурайла казандарга этти, ко'чо'ни, jо'рго'миди кайнадып баштап ийди .
Онын' кийнинде соо'ктордин' ко'ру'м - парадында у'ренчиктер ле у'реду'чилер то'с оромло алтай кеп кийимдерлу', соо'кто'рдин' тан'малары , плакаттарын тудунып, jергелей басканы ко'ру'мjилу' ле учурлу о'тти. Парадтан' бис школго кирип, байрамды улалттыс. Ойын-концертти "Ойойым" о'мо'лик jан'ар кожон'ысла ачканын балдар jилбиркеп уктылар. Ээчиде уткул со'сти тодош соо'кту' Мерген Вениаминович айтты. (директор СПК Плем Завод Теньгинский байрамнын' аргачызы)
Бистин' школдын' директоры Яркын Олеговна Серикпаева (даулет соо'кту) келген айылчыларыска суу'нип , уткулду со'зин айдып ончо улуска бийик куу'н - тап куу'нзеди. Онон' ары со'сти бистин' школдын' jаркынду у'ренчиктери алды. Оспанбаева Рената (соо'ги даулет)10- чы класстын' уренеечизи - школдогы эн' артык герб деп конкурстын' jен'у' чили болуп онын' jурук-ижи jен'ген болгон. Ренатанын' герби эмди бистин' школдын' герби болот.
Алтай кижинин' кеп кийиминде эн' учурлу эдимдердин' биру'зи ол байры болот. Трифанова Анжелика (соо'ги тодош) 8 - чи А класстын' уренеечизи байры керегинде ижиле Москва калага jу'ру'п Бастыра Россиялык конкурс - фестивальда "Семья и культурные традиции народов России " туружып, Диплом лауреата 2- чи степени деп бийик кайрал алган. Байры керегинде Анжелика биске куучындап бергени, ончо айылчыларга ла балдарга солун ла jилбилу' болды. Алтай кеп тондорын кийип 8- чи класстын' уулдары Анастасия Ивановна Сомоевага баштадып алтай кеп кийимдердин' ко'ру'зин ачтылар. Алтай кеп кийимдердин' ко'ру'зинде бастыра бистин' калык кийип турган кептер ко'ргу'зилген: тойдо jиттер кийетен алтай кеп кийим, огош кызычактардын кеп кийимдери ле эдимдери( шалтырактар, шымырактар, шан'кылар ) алтай бо'ру'ктер(бычкак, кийис-бычкак, килин'-бычкак, суу'ри -бычкак, килин'-бычкак, канча jу'зу'н чегедектер, ко'гиспектер, алтай тондор , алтай баатырдын' кеп кийими(сценический) - бастыразы ла jаркынду суу'рлу' ко'ру'нди кажызы ла бу ко'ру'де.
Алтай соо'ктористин' тан'маларыла бистин' у'ренчиктер байрамга белетенер тушта jакшы таныжып алгылаганы су'у'нчилу , бой- бойынын' ко'гу'спектеринде тан'малардан' кем кандый соо'кту'зин таныгылап турганы учурлу болуп турды байрам о'тку'реечи у'реду'чилерге.
Онон' ары кажы ла соо'ктин' о'мо'ликтери бойлорынын' кеп - куучындарын( легендаларын) куучындагылап кажы ла соо'к бойын корулап, ан'ылуларыла таныштырулар солун ла у'реду' - таскамал болгоны байрамды улалтып турды. Байрамды улалтып школдын' биjелик- о'мо'лигинин' туружаачылары "Алтайыстын' суу'нчизи " деп биjезин сыйладылар ( башкараачызы Кристина Александровна Ч.- кыпчак соо'кту). Онон' ары бис бастыра айылчыларысты , балдарысты ку'нду ку' реге алтай аш - курсактардан' амзазын деп кычырдыс . Алама - шикир курсак койдын' эди , jо'рго'м, jуулу соо'кту этту' кабыргалар, ко'чо' ончозыла айылчыларыс куу'ндилелген.
Кажы ла jаан байрам о'тку'рилеринде аргачылар jо'мо'шко'н улус бар болот.
Бис алтай тилдин' у'реду'чилери , школдын' администрациязы jаан быйанысты Вячеслав Вениаминович Трифановко jетиредис , мындый jаан учурлу байрам о'тку'реринде бажынан' ала учына jетире болужарды jетиргенерге 2 кой бергени ол jаан арга биске болды Плем Заводтын' ижи мынан' эрчимду' ле тузалу болзын деп куу'нзейдис .
Кажы ла байрамды о'тку'ргенде , баштан'кай, ко'кси ойлу улус бар болот( идейный творческий вдохновитель) ондый омок- седен' уредучилердин' биру'зи бистин' коллективте ол Эмилия Васильевна Табудакова jиит логопед- дефектолог бистин' школдо. Бу байрамды кору'мjилу', jаркынду болзын деп тын' албданган кижи ол Эмилия Васильевна болот. Бастыра сценаны кандый кеминде , кандый он'до'рло' ,кандый кулjаларла , кандый тан'малар-jуруктар болотонын ончо Эмилия Васильевнанын' баштанкайыла о'тко'н. Сценаны jарандырарында(в оформлении сцены) турушкандардын' тоозында Елена Сергеевна Поносовага, Надежда Вячеславовна Альчинага , jаан быйанысты айдадыс .
Культура- байзынынын' jааны Лаура Геннадьевнага ; " Ойойым"- о'мо'ликке быйаныс jетиредис .
Jаан иш эткен эр-у'реду'чилерис -койды сойоло , этти кайнадала, амтанду ко'чо' аскан Артур Борисовичке, Сергей Андреевичке, Константин Александровичке ,Самат Яльчинге jаан быйан ончогорго.
Байрамга белетенип бис Аржан Ютеевтин' галлерея- выставка "Кан- Алтай" деп о'тко'н ижинен' оформлениеге jурук - фотолор алганысты темдектеп ийер керек.
Ончо болушкан, jо'мо'шко'ндо'р'го' jаан быйаныс айдадыс . "О'мо'лу' иш jо'мо'лу' " деп, тегин айдылбаган албатынын' со'зинде. Бу байрам jаан учурлу элден' ле озо бистин' балдарыска деп сананадыс , ненин' учун бис бу байрамла бу'тку'л калыктын' туу'кизиле , кеп- куучындарыла, кеп- кийимдериле, куу'ле(биje, кожон'), аш- курсактарысла катап ла катап уренчиктеристи сонуркадарга ла jилбиркедерге амададыс ла чырмайдыс.
Калыктын' келер о'йи jаш у'йенен' камаанду болот . Jаан , учурлу байрамдар ажыра jаш у'йенин' ко'ру'ми элбеп , jаранар . Бу байрам у'ренчиктеристин' саназына узак о'йго' артып каларында алан'зу jок болоры jарт .